Zichtwaarneming van gezenderde
Zweedse bruine kiekendief Circus aeruginosus

Peter de Barse, Menno Korbijn, Gerard Ouweneel

Gezenderde bruine kiekendief, Foto: Patrik Olofsson
Gezenderde bruine kiekendief
Foto: Patrik Olofsson
In het sublieme roofvogeltrekweekeinde van 13 en 14 september 2008 bemanden Peter de Barse en Menno Korbijn het trektelpunt Hoeksche Waard Zuid, gelegen langs de noordoever van het Hollandsch Diep, in atlasblok 43-38-31. Op 14 september stonden ze er vanaf 07.00 uur. Er was al heel wat voorbijgekomen waaronder 2 Smellekens Falco columbarius, toen om 9.28 uur aan de binnenlandzijde in gunstig licht op circa 15 meter hoogte een roofvogel passeerde, type circus/buteo. De vogel vloog strak in westelijke richting. Beide waarnemers riepen tegelijkertijd ‘hé , die is gezenderd’. Toen kort daarop de bewuste vogel ging draaien om hoogte te nemen voor de passage over het Hollandsch Diep, kregen ze bevestigd dat het om een Bruine Kiekendief ging, een adulte vrouw. De waarneming verliep snel, hetgeen niet geldt voor het vervolgverhaal..


Peter en Menno lichtten dezelfde dag andere leden van de vogelwerkgroep Hoeksche Waard in en informeerden of bekend was wie en waar Bruine Kieken zendert. Martin Mollet leidde de vraag door naar Rob Bijlsma, die Martin mailde dat het om een Zweeds project ging en dat in de komende aflevering van het tijdschrift Ardea over dit project een artikel zal staan. Niet op de hoogte van de Hoeksche Waardse waarnemingen van 14 september, zendt Raymond Klaassen op 17 september de volgende mail naar Henk Castelijns in Zeeuws-Vlaanderen:


‘Eén van onze Zweedse Bruine Kiekendieven is op 14 september over Zeeland gevlogen, na de nacht te hebben doorgebracht nabij Sliedrecht. Zie het bijgevoegde kaartje, Het betreft een adulte vrouw, die we nu voor het vierde jaar volgen. Eerdere routes in de herfst liepen veel oostelijker en deden Nederland helemaal niet aan. Ze is dus een beetje uit de koers geblazen door de harde oostenwinden. Deze vrouw is in de zomer van 2005 op haar nest gevangen nabij Kristianstad, in Zuid-Zweden. Haar zender werkt dus nog steeds en we gaan nu het vierde seizoen in. Een record. In de posities kan een fout tot enkele kilometers zitten, zulks in tegenstelling tot GPS-transmitters die we tegenwoordig gebruiken. Stuur dit bericht door naar de mensen van je werkgroep of andere Zeeuwse vogelaars. Het zal ze vast interesseren’.


Henk Castelijns zette dit mailtje op het DeltaVogelNetwerk (DVN), waarna Raymond prompt vanuit de Hoeksche Waard te horen kreeg over de gezenderde Bruine Kiek van 14 september. Op 19 september mailde Raymond het volgende:


‘Menno Korbijn en Peter de Barse hebben inderdaad ‘onze’ vogel gezien. Prachtig. Ik heb even ingezoomd op de posities van 14 september nabij de Hoeksche Waard en daarbij de (locale) tijden gezet (figuur 1). Deze posities zijn geen GPS-locaties en kunnen nogal afwijken van de ware locaties. De meeste posities nabij de Hoeksche Waard zijn echter gelukkig ‘high quality locations’, waarbij de afwijking maximaal een paar honderd meter kunnen zijn. Om 09.00 uur vliegt de vogel ten zuidwesten van Dordrecht en om 10.10 uur nabij Dinterloord, ten zuiden van het Hollandsch Diep. De trektelpost ligt daar qua plaats en tijd dus mooi tussenin. Deze vrouw laat zich dit jaar opvallend goed zien aan de tellers. Zo is ze ook door onze teller Nils Kjellén opgepikt op Falsterbo (11 september)’. En Raymond besluit zijn mailtje met ‘Het is Female 3 in de binnenkort te verschijnen Ardea’ en ‘Ze overwintert precies op het drielandenpunt tussen Senegal, Mali en Mauretanië’

Trekroute van het vrouwtje kiekendief over de Hoeksche Waard, copyright Raymond Klaassen, Lund University
Route over de Hoeksche Waard
copyright Raymond Klaassen, Lund University

High-tech
Ondanks het voorbehoud dat tot enkele kilometers afwijking mogelijk zijn, zien wij op de figuur dat de treklijn nagenoeg over de telpost loopt. Vogelaars annex trekwaarnemers doen er goed aan te letten of er op de rug van de overtrekkende (roof)vogel die ze in het vizier hebben een bescheiden antennetje omhoogsteekt. In Nederland en daarbuiten worden ieder jaar meer vogels zenderdrager en alles wijst erop dat wij pas aan het begin staan. De hoeveelheid informatie die via deze zenderdragers beschikbaar komt, doet duizelen. En afgezien van de wetenschappelijke waarde, geeft het allemachtig veel plezier en voldoening om, zoals bij Female 3, binnen een paar dagen te weten waar een overtrekkende vogel vandaan komt en wat het reisdoel is. Tot slot, Fred Hustings meldde dat in dezelfde periode dat Female 3 over Zuidwest-Nederland trok, er nog een gezenderde Zweedse Bruine Kiek over het land kwam. Dat was over Groesbeek, notabene de voormalige woonplaats van Raymond Klaassen.


Peter de Barse
Menno Korbijn
Gerard Ouweneel



Update: Op 30 september berichtte Raymond Klaassen:

"De dame die jullie mochten aanschouwen in de Hoekse Waard is inmiddels alweer een heel stuk opgeschoten. Na het passeren van de Pyreneeën heeft ze haar normale wat meer oostelijke koers opgepikt, en is uiteindelijk vanaf oostelijk Spanje de Middelandse Zee overgestoken. Ze is nu in Algerije, midden in de Sahara. Laten we hopen dat het weer haar gunstig gezind is en dat ze niet in een zandstorm strand. Nog een kleine week en dan zit ze hopenlijk weer veilig op haar drielandenpunt."

Vervolg van de route van hetzelfde vrouwtje, copyright Raymond Klaassen, Lund University
Vervolg van de route van hetzelfde vrouwtje
copyright Raymond Klaassen, Lund University