De slechtvalk is jaren lang als broedvogel uit ons land verdwenen geweest. Gelukkig broedt deze supervalk sinds 1990 weer met een groeiend aantal in ons land. Sinds een aantal jaren zit er een paartje op het industrieterrein Moerdijk, om preciezer te zijn worden daar met regelmaat zelfs meer dan 2 valken gezien. Zo'n 15 Km verderop is enkele jaren geleden een slechtvalkkast geplaatst op een hoogspanningsmast (HSM) bij de Haringvlietbrug. Daar is sinds 2003 ook activiteit van een paartje slechtvalk te zien geweest en vanaf 2005 is er ook succesvol gebroed. Slechtvalken in de Polder ?
Sinds een aantal jaren zien we in "onze" polders vaak slechtvalken, zou het begin van nog een broedpaar zijn ? ? ?
Even nog wat wetenswaardigheden:
Op de site van de Werkgroep Slechtvalk Nederland is er sprake van een overwintereend paartje waarbij het mannetje eind februari/begin maart vertrekt en het vrouwtje eind maart/begin april. Dezelfde valken kwamen eind juli en half september weer terug. Gepaard overwinteren komt regelmatig voor.
De "Handleiding veldonderzoek Roofvogels" zegt het volgende: In de loop van januari neemt de binding met de nestplaats toe. Vanaf begin februari worden potentiële broedplekken geïnspecteerd....In februari worden beide sexen steeds vaker gezamelijk waargenomen, met copulaties vanaf eind februari....In Nederland verblijven in het voorjaar veel noordelijke broedvogels. Ook deze vogels vertonen in februari en maart regelmatig baltsgedrag en inspecteren nesten. Gewoonlijk verdwijnen ze in april van het toneel, om pas in oktober weer op te duiken.
Hier volgt een verslag van de waarnemingen:
11 en 15 juli 2004: Tijdens inventarisatie-ronden langs de hoogspanningsmasten voor de boomvalken zag ik een slechtvalk.
23 juli 2004 Maakte ik deze foto's; de metalen ringen om de beide poten zijn goed te zien. De valk was te herkennen aan enkele overgebleven veren van het jeugdkleed.
Ik vond het een leuke waarneming maar eerlijk gezegd nam ik aan dat dit een vogel was van het territorium Moerdijk, hemelsbreed slechts 8 Km verwijderd. Hier werden sowieso soms al meer dan 2 valken gezien.
Op de onderste foto zit de valk met z'n ogen dicht te rusten.
Wat een prachtige, duivelse kop !
24 juli 2004 Hetzelfde exemplaar.
Ik had het geluk een jachtvlucht mee te maken, wel heel ver weg, ik schat wel 2 of 3Km (het ene stipje in de lucht pakte een ander stipje in de lucht). Opmerkelijk was dat de valk het hele eind terug vloog naar dezelfde mast om daar de prooi op te eten.
Op 16 augustus 2004 zag ik deze andere valk met een aanmerkelijk lichtere borst.
Op 23 oktober 2004 sprak ik (op de NOU studiedag over Roofvogels en hun prooien) met Peter van Geneijgen van de Werkgroep Slechtvalk Nederland (WSN). Hij vertelde dat een vogel met 2 metalen ringen een vogel uit Nordrhein-Westfalen moest zijn en dat slechtvalken maar 2Km ver jagen.
Kijk nou wordt het al interessanter !
Ik heb hem de foto's (van 23 juli 2004) gestuurd en hij mailde terug:"Zonder twijfel een 2kj vogel geboren op een gebouw in de Duitse deelstaat Nordrhein-Westfalen."
Op 18 december 2004 zag ik weer een slechtvalk rond een mast vliegen.
Inmiddels is het 22 januari 2005: het moment van de Roofvogel Wintertelling !
Vrijwel direct nadat Arjan en ik ons telblok binnenrijden zien we een grote valk voorbij scheren. Slechts met moeite houden we hem in het oog. Pas als hij op een HSM gaat zitten stellen we hem voor 100% vast als een slechtvalk met een lichte borst. Later, thuis naar de foto kijkend, vraag ik me af of hij geen prooi in zijn klauwen had.
29 januari 2005
Dit is ook een leuk plaatje: "Wishfull Thinking" !
Het is nog te vroeg in het jaar om ze echt bij het nest te verwachten, alhoewel: in deze periode wordt de nestbinding steeds sterker !
Op de onderste foto: Veel later op die middag zie ik weer een valk op een andere mast, ik kan ze (nog) niet uit elkaar houden dus kan niet zeggen of het dezelfde is of een ander. Het herkennen van exemplaren valt sowieso niet mee: de vogel met het restant jeugdkleedveren is die waarschijnlijk nu ook kwijt.
Het lijkt me in ieder geval het exemplaar met de lichte borst.
8 februari 2005:
Kijk: Now We Are Talking !
Aanvankelijk zag ik slechts één valk, maar toen ik een andere positie had gekozen en een zwieper met de telescoop maakte zag ik ineens ook het mannetje !
Ja, maak dan nog maar eens een foto zonder te trillen !
Tot nu toe had ik nog nooit een paartje gezien, de vraag is nu: zijn dit wintergasten of blijkt het "ons" Polder-Paar te worden ?
Het Vrouwtje (linksboven) is wat donkerder getekend, het mannetje heeft een lichtere borst.
11 februari 2005: Nu tref ik weer het paartje samen. 
Als ik een paar vissers op de twee valken wijs vliegen de vogels naar een aantal masten verderop, waar ze vervolgens weer een uur hun veren poetsen (oeps: niet meer wijzen dus !)
Omdat beide vogels op dezelfde ligger zitten is het verschil in grootte goed te zien; links het grotere vrouwtje, rechts het mannetje.
Vandaag heb ik ze voor het eerst horen roepen.
Vandaag bezochten Arjan en ik een lezing over torenvalken en slechtvalken van Jan van Dijk (van de Werkgroep Slechtvalk Nederland); hij noemde een iets ruimere "actieradius" van 3-4Km.
Wo 16 februari 2005: Niets gezien. Van nu af aan zal ik de dagen die ik wel ging zoeken maar geen slechtvalken zag ook vermelden.
Vr 18 februari 2005: Niets gezien.
Za 19 februari 2005: Paartje zat weer op een van de masten, maar 1,5mtr van elkaar. Het vrouwtje at van een prooi en vloog daar later in ZW richting mee weg. Na wat geroep ging het mannetje er achteraan. Ze gingen ver weg op de grond zitten, niet meer kunnen vinden.
Zo 20 februari 2005:
Vandaag zag ik in eerste instantie géén slechtvalken. Pas 1,5Km verder dan het gebied dat ik normaal afzoek zag ik er pas weer één. Maar wel gelijk: AKTIE !
Een buizerd was zo dom om langs te vliegen en werd gelijk met meerdere stootduiken verdreven ! De buizerd gooide zich nog op zijn rug om z'n gezicht nog een beetje te redden. Een prachtig gezicht.
Interessant is dat de slechtvalk juist hier "zijn territorium" verdedigt. Ik kan nog steeds geen "episch centrum" van hun activiteiten vinden, laat staan een mogelijke nestplaats.
Di 22 februari 2005: Geen slechtvalken gezien.
Ik kon wel genieten van 4 buizerds die om een prooi vochten. Dat deden ze zo'n beetje 2 tegen 2: één buizerd hield een andere buizerd met zijn klauwen tegen de grond gedrukt (beiden met wijd gespreide vleugels) en een derde plukte, min of meer ongestoord, de prooi.
Wo 23 februari 2005: Beide slechtvalken zaten weer op één mast.
Om iets over 6 ging één van de 2 valken weg richting een spreeuwenslaapplaats, dik een kwartier later kwam hij/zij terug. Inmiddels was het te donker om nog goed te kunnen waarnemen.
Vr 25 februari 2005: Beide slechtvalken zaten weer op één mast.
De valken verdwenen toen we uitstapten, later vond ik beide exemplaren terug maar dan een aantal masten uit elkaar. Eén vogel heeft in ieder geval geen ringen om. De 2 exemplaren herkennen lukt nog steeds niet.
Za 26 februari 2005 's Morgens vroeg: Geen slechtvalken gezien
Zo 27 februari 2005 's Middags: De 2 valken pesten een buizerd die op de grond zat. Waarneming was van zeer ver weg, ik verloor ze dan ook uit het zicht. Aanzienlijk later trof ik één valk weer aan op een mast.
Do 3 maart 2005 Ronald meldde één valk in een mast, 2e niet te zien.
Vr 4 maart 2005 Geen valk gezien, maar wel 2 reeën ( ja echt ! in de Hoeksche Waard ) en prachtig een sperwer zien jagen.
Zo 6 maart 2005 's Middags vind ik het mannetje in een mast. Later vliegt hij weg, de hoogspanningsmasten volgend, richting Maasdam. Een uur later vind ik het hem weer op dezelfde mast, net als ik besluit weg te gaan landt het vrouwtje enkele meters verderop in dezelfde mast.
Do 10 maart 2005 Weer het paartje in een mast.
Vr 11 maart 2005 Weer het paartje in een mast. Later terug gegaan en bij het laatste licht van de dag kon ik het mannetje nog net zien zitten (19:00u).
Za 12 maart 2005 Om 7:00 was ik er weer (om te kijken in welke richting ze gaan jagen) maar helaas de vogel was al gevlogen !
Dick zag om 14:40 dat het vrouwtje slechtvalk een duif pakte, later kwam het mannetje mee-eten.
Zo 13 maart 2005 's Middags zitten beide valken weer op een mast. Al snel vliegen ze weg en raak ik ze kwijt.
Di 15 maart 2005 Rond 17:30 vind ik één valk op een ligger van een mast. De valk zit bij een uitstekend takje (oud nest?). De vogel lijkt enkele keren een krab-beweging te maken.
Za 19 maart 2005:
Vandaag nog even (van 10:00 - 14:30, maar het was de moeite waard) bij de valken doorgebracht, wisselend zaten ze op verschillende masten of waren ze samen aan het jagen. Hiernaast vertrekken ze samen voor een volgende jachtpoging.
Het samen jagen is een volgende stap in het proces van paarvorming, tot nu toe had ik ze alleen maar samen zien zitten.
Maar het werd nog beter: de valken maakten buigende bewegingen naar elkaar: baltsgedrag !
Een oplettende toeschouwer had, rijdend op de Trambaan van Strijen, prachtig de 2 valken kunnen zien.
Even later vertokken ze weer voor een jachtpoging en waren zo vriendelijk om even laag over te vliegen.
Ondertussen is het me duidelijk geworden dat dit 2 andere valken zijn dan die valk van eind 2004.
Het huidige vrouwtje heeft een metalen ring om haar linker poot en geen ring om haar rechter poot.
Het huidige mannetje heeft helemaal geen ringen om.
Om 1 uur was het dan zo ver: ik was getuige van de jagen en doden van de maaltijd van die dag !
Het was een werkelijke prachtig gezicht om te zien hoe de valken samen vertrekken, een prooi uitkiezen, erboven gaan vliegen en vervolgens na een paar prachtige stootduiken de prooi pakken (na enkele missers waarbij de prooi op het laatste moment uitwijkt).
In eerste instantie eet het vrouwtje en na een half uur staat ze de prooi af. Om ongeveer 2 uur biedt het mannetje, die dan op de prooi zit, het vrouwtje wat vlees aan.
Ma 21 maart 2005: Alleen het mannetje gezien.
Di 22 maart 2005: Dick zag het vrouwtje met prooi van mast naar mast vliegen.
Wo 23 maart 2005: Alleen het vrouwtje gezien, ze verjoeg een kraai en ging weer in de mast zitten. Ze verdween ongezien toen ik het mannetje aan het zoeken was. Langs de weg lag nog een kaal gegeten wilde eend.
Za 26 maart 2005:
Eerst vond ik het mannetje die, in tegenstelling tot wat ik laatst tegen iemand beweerde, op een schuine stang zat. Ik zag het mannetje 2 mislukte jachtpogingen doen op groepen houtduiven die die eerst zelf van de grond af dreef. Tussendoor verjoeg hij ook nog een buizerd.
Nog steeds bij het mannetje staande zag ik toevallig het vrouwtje 3 masten verder met een prooi landde.
Ze jagen dus klaarblijkelijk niet meer samen....
Wo 30 Maart 2005: Geen valk gezien.
Vr 1 April 2005: Vrouwtje gevonden in een mast, vanwaar ze een jachtpoging onderneemt (mislukt).
Het nest op de foto van 29 januari lijkt gebruikt te gaan worden door een buizerdpaar: hiernaast ziet u (min of meer) een buizerd landen bij het nest.
Za 2 April 2005: Geen valk gezien.
3 t/m 17 April 2005: Met regelmaat gezocht maar geen valk gezien, ik vrees dat ze vertrokken zijn naar hun noorderlijker gelegen broedplek(ken). Niet getreurd: het was fantastisch om deze prachtige vogels zo dicht bij huis te kunnen bestuderen en vooral: te zien jagen.
Ma 18 April 2005: Dick ziet een slechtvalk in een mast, waarschijnlijk het vrouwtje !
Nog even 2 foto's ter verduidelijking van de verschillen tussen (dit) vrouwtje en mannetje: het mannetje (rechts) heeft een aanzienlijk donkerdere koptekening dan het vrouwtje. De baardstreep van het mannetje is breder en het gebied tussen de baardstreep en het achterhoofd is donkerder dan bij het vrouwtje.
De foto's zijn gemaakt met een Canon 300D (1,6x "lens verlenging") met:
300mm lens + 1,4x Teleconverter (300mm x 1,4 x 1,6 = 672mm)
300mm lens + 2x Teleconverter (300mm x 2 x 1,6 = 960mm)
Telescoop met een Swarovski 800mm adapter (800mm x 1,6 = 1280mm)
Deze lens-combinaties (en het feit dat sommige foto's zijn genomen in de avond schemering) dwingen vaak tot manuele focus en lange sluitertijden en leveren niet altijd even goede foto's op.