Slechtvalken in Zuid-Holland 2022

In 2022 zijn in Zuid-Holland en Westelijk Noord-Brabant 39 territoria vastgesteld, bij 5 territoria is niet gebroed of is het onbekend of er echt is gebroed. Van de resterende 35 broedsels (inclusief één 2e legsel in Delft) zijn er 8 mislukt en dus bleven er 27 succesvolle nesten over.

Die 27 geslaagde nesten leverden 75 uitgevlogen jongen op waarvan er 52 zijn geringd. Van die 52 jongen is het geslacht bepaald: 21 vrouwen (40%) en 31 mannen (60%).

Het gemiddeld legbegin was 15 maart en varieerde van 23 februari tot 10 april (n=20). Gemiddeld aantal uitgevlogen jongen per geslaagd nest is 3,0 tegenover 2,8 in 2021. De gemiddelde legselgrootte is 3,6 (n=18).

Wat opvalt is dat er in vergelijking met vorig jaar fiks minder bezette territoria/broedpogingen zijn, maar er ook minder pogingen mislukten en de aantal jongen per geslaagd nest best goed was. Zoetermeer was ook dit jaar weer het vroegst startende koppel.



Klimcursus
Januari 2022: Klimcursus (Foto:Peter van Geneijgen)
Wat ook opviel was de vondst van 2 bijzondere prooiresten: Rob Jansson meldde de resten van een rosse vleermuis in de nestkast van Noordwijkerhout. Peter van Geneijgen vond naast de resten van een zanglijster en een bonte specht ook nog de resten van een…. DJI Drone !

Om te mogen klimmen op industriële locaties zijn vaak wat extra papieren nodig. Naast uiteraard een werkvergunning van het betreffende bedrijf is VCA vrijwel standaard nodig. Sommige locaties vereisen een geldig certificaat “Veilig werken op hoogte”. Dit was verlopen dus begon het jaar in Arnhem met het verversen van het certificaat: sommige “examens” zijn gewoon leuk !

Rotterdam en omgeving
Het paar op het Erasmus MC deed het met 4 jongen in de nieuwe nestkast weer beter dan in het oude betonnen richeltje. Helaas zijn er al 3 jongen dood teruggemeld: het leven van jonge vogels blijkt altijd weer vol gevaar. Bij Gunvor is één jong uitgevlogen. Bij Shell Pernis werden 2 jongen groot, dus de sakervalk lijkt verdwenen. Bij Uniper Maasvlakte zijn 4 jongen gezien en is er na het broedseizoen een nieuw nestkast (met camera) aangeboden op een nieuwe locatie. De camera leverde al snel beelden op van een baltsend koppel in de nestkast ! Waalhaven mislukte helaas ook dit jaar weer.

Bij de Van Brienenoordbrug werd voor het 2e achtereenvolgende jaar een net uitgevlogen jong gevonden, ook daar huist dus vrijwel zeker een koppel slechtvalken. Potentiële nestlocaties zijn overvloedig aanwezig maar de exacte locatie is (nog) onbekend.
Het broedsel (1 ei) van de IHC loods in de Stormpolder, Krimpen a/d IJssel is ook dit jaar weer mislukt. Mogelijk heeft dit te maken met het paar op de Brienenoordbrug.

Dordrecht en Hoeksche Waard
De paren in en rond Dordrecht gingen gelukkig goed want de slechtvalken in de Hoeksche Waard schitterden vooral door afwezigheid. Even leek het erop dat we het helemaal zonder valken moesten stellen want alle bekende territoria (oost, west en midden van de Hoeksche Waard en de Haringvlietbrug) bleven leeg. In de kast van de Haringvlietbrug lag zelfs een dode slechtvalkman.

Zoals gezegd deden de paren rond Dordrecht het beter: bij de Merwedebrug verschenen een nieuwe man en vrouw en dit nieuwe koppel bracht samen 1 jongedame groot. Het koppel van Oceanco in Zwijdrecht had 2 jongen en SBB meldde dat het koppel in de Biesbosch ook 2 jongen had.

Omgeving Den Haag
Binnenlandse Zaken, Leidschendam, Rijswijk en Delft mislukten, vaak is de exacte oorzaak onbekend. In Delft waren er zelfs 2 legsels die mislukten: het eerste legsel van 2 eieren werd gestart op 24 maart en het tweede legsel van 4 eieren werd gestart op 10 april dit leek met 2 overgebleven eieren toch nog goed te gaan. De voornaamste oorzaak van het verloren gaan van de eieren waren nijlganzen. Het enige jong dat wel uitkwam ging al snel na het uitkomen dood.

Ook dit jaar weer nijlgans problemen
Delft 10 april 2022: Nijlgans verstoord ook het 2e legsel !

De overige paren die in deze regio wel succesvol waren (Jacobuskerk, Bethlehemkerk en Dunea Watertoren) hadden allen 4 jongen. Ouders en jongen van de Jacobuskerk werden ook gezien bij het Vredespaleis, later werd daar in de tuin helaas ook 1 van de jongen dood gevonden.

Op de Dunea watertoren in Scheveningen was het deze keer wél raak. Ongetwijfeld de eerste geslaagde broedpoging voor het vrouwtje ALO die daar sinds 2018 al aanwezig is (geboren in 2016 in Den Bosch). Haar partner was EKV (Jacobuskerk 2019). Van EKV zijn op het moment van schrijven 15 terugmeldingen bekend en het is grappig om zijn omzwervingen te zien: voordat hij uiteindelijk vlak bij huis zijn eigen territorium vindt, maakt hij flink wat omzwervingen en is hij gezien in Aalsmeer, Noordwijkerhout, Katwijk aan zee, Sassenheim Leidschendam en Wassenaar.

Omzwervingen van jongeman EKV
Omzwervingen van EKV: De rode pijl geeft geboorteplaats en broedlocatie aan.

Omgeving Zoetermeer/Gouda
Bij Zevenhuizen is dit jaar geen melding gemaakt van een broedpoging. Zo’n kraaiennest in een hoogspanningsmast vervalt na één of meerdere jaren gebruik door een veel zwaardere slechtvalk en is dan niet meer bruikbaar.
Bij de Spoorbrug bij Gouda worden al jaren veel waarnemingen gemeld maar in dit territorium zijn ook dit jaar geen jongen gemeld.
Op de woontoren de Kroon in Zoetermeer (voorheen de stadhuistoren) hadden de slechtvalken er weer zin in en begonnen weer lekker vroeg. Al op 23 februari werd het eerste ei gelegd en half mei vlogen er 4 jongen uit, gelukkig met minder startproblemen dan vorig jaar.
Op de achtergrond de 3 nestgenoten
Zoetermeer, 1 mei 2022: 24-27 dagen oud.

Omgeving Leiden
Bij Heineken in Zoeterwoude-Rijndijk zijn beide oudervogels van 2021 dood in de buurt gevonden, de man zelfs in de nestkast. Alhoewel er later nog wel een juveniele valk is gezien is er dit jaar niet gebroed. Dat er dit jaar 2 mannetjes dood in de kast worden gevonden, zie Haringvlietbrug, is wel verontrustend (vogelgriep?).
Bij Leiden en Noordwijkerhout vlogen respectievelijk 4 en 3 jongen uit.

In Alphen a/d Rijn waren er meer dan genoeg valken aanwezig: 5 stuks. In februari was o.a. het vrouwtje van vorig jaar aanwezig maar in maart was het territorium al overgenomen door vrouwtje ZZ (Rotterdam Waalhaven, 2013). Uiteindelijk koppelde ze met een ongeringde man in juveniel kleed, dus vorig jaar geboren. En die jeugdige leeftijd is waarschijnlijk wat het broedsel deed mislukken. Het mannetje nam het broeden niet over als het vrouwtje, soms wel 3 uur, van de eieren af was. Soms ging hij er wel naast zitten maar dat helpt niet voor het warmhouden. Het vrouwtje deed meer dan haar best: uiteindelijk gaf ze pas na meer dan 80 dagen (!) het broeden op.

Rond de Pancratiuskerk in Sassenheim hangt een koppel rond en in april is er een paring gezien: eind 2022 is daar een nestkast geplaatst.

Brabant en Zeeland
Ook hier waren gelukkig aardig wat succesvolle nesten: bij Bayards vlogen 2 jongen uit, bij Steenbergen 2 (van de 3), RWE Moerdijk zeker 2. Goes 3 jongen. Loon op Zand en Roosendaal en Alphen hadden alle drie 4 jongen.

Bij de RWE Amercentrale waren er voor het eerst sinds lange tijd weer 2 succesvolle broedsels: op Amer9 werden 2 jongen groot en op de koeltoren vlogen maar liefst 4 jongen uit.
Bij de Suikerfabriek in Dinteloord werden in het verleden ook al vaker de aanwezigheid van slechtvalken gemeld, maar dit jaar kwam er voor het eerst een melding van 2 uitgevlogen jongen. De exacte nestplek is onbekend, maar dus wel een geslaagd broedsel.

Op het industrie terrein van Moerdijk blijkt ook al minimaal 2 jaar een nestkast op het scheepswerf Van Oord in gebruik te zijn, daar zijn dit jaar alle 4 de jongen van het vierlegsel uitgevlogen.

In Waspik broedde een koppel voor het tweede jaar in een oud kraaiennest in een hoogspanningsmast en ook hier hield het kraaiennest geen stand: middenin de jongenfase stortte het nest in. Twee jongen balanceerden nog op het staal en één belandde ongeschonden op de grond, ongeveer 60mtr (!) lager, en werd tijdelijk ondergebracht in het Rotterdamse asiel “Karel Schot”.
Zoals gevreesd kamen de 2 andere jongen ook al snel naar beneden: één overleefde de val niet, de andere wel. Beide overgebleven valken zijn geringd teruggezet op een noodplatformpje laag in de mast waar ze nog werden gevoerd door ouders. Uiteindelijk is slechts één van de twee uitgevlogen.




Vergelijking van de afgelopen jaren:

Slechtvalken ZH + west NB
2022 2021 2020 2019 2018 2017 2016
Aantal territoria 39 47 45 34 36 35 32
- broedpogingen 35 (100%) 41 (100%) 38 (100%) 29 (100%) 30 (100%) 31 28
- geslaagd 27 (77%) 26 (63%) 30 (79%) 24 (83%) 25 (83%) 26 (84%) 22 (79%)
- mislukt 8 (23%) 14 (34%) 8 (21%) 5 (17%) 5 (17%) 5 (16%) 6 (21%)
Legselgrootte gemiddeld 3,6 (n=18) 3,7 (n=18) 3,3 (n=21) 3,3 (n=15) 3,5 (n=17) 3,3 (n=15) 3,5 (n=13)
Uitgevlogen jongen 75 66 70 63 76 72 51
- geringd 52 (100%) 51 (100%) 50 (100%) 55 (100%) 60 (100%) 57 41
- jongedames 21 (40%) 24 (47%) 24 (48%) 20 (36%) 25 (42%) 29 (51%) 18 (44%)
- jongemannen 31 (60%) 27 (53%) 26 (52%) 35 (64%) 35 (58%) 28 (49%) 23 (56%)
- jongen per geslaagd nest 3,0 2,8 2,4 2,6 2,8 2,7 2,4
Legbegin 23/2 - 10/4 28/2 - 16/4 6/3 - 3/5 1/3 - 31/3 2/3 - 23/4 2/3 - 13/4 3/3 - 20/4
- gemiddeld 15/3 17/3 18/3 12/3 19/3 18/3 19/3

Details territoria:

Zuid Holland - 2022 Status Legsel Jongen Legbegin
Alphen ad Rijn, Cellnex MediatorenMislukt4 -02-04
BiesboschBroedpoging met jongen- --
Delft, Bouwkunde, TU-DelftMislukt in eifase2 024-03
Delft, Bouwkunde, TU-Delft (2e)Mislukt in jongenfase4 110-04
Den Haag, BethlehemkerkBroedpoging met jongen4 414-03
Den Haag, Binnenlandse ZakenMislukt2 --
Den Haag, Dunea OostduinenBroedpoging, jongen geringd4 417-03
Den Haag, JacobuskerkBroedpoging, jongen geringd- 408-03
Dordrecht, Merwede brugBroedpoging, jongen geringd- 121-03
Gouda, t WeegjeTerritorium- --
Hoeksche Waard, Oud-BeijerlandBroedpoging met jongen- 2-
Krimpen a/d IJssel, StormpolderMislukt1 --
Leiden, Uniper CentraleBroedpoging, jongen geringd4 422-03
Leidschendam, NeherparktorenMislukt in eifase4 --
Naaldwijk, St AdrianuskerkTerritorium- --
Noordwijkerhout, Hotel LeeuwenhorstBroedpoging, jongen geringd4 310-03
Rdam, BrienenoordbrugBroedpoging met jongen- 1-
Rdam, Erasmus Medisch CentrumBroedpoging, jongen geringd- 407-03
Rdam, Europoort, Gunvor (Q8)Broedpoging met jongen4 2-
Rdam, Maasvlakte, Uniper CentraleBroedpoging met jongen- 4-
Rdam, Pernis, ShellBroedpoging, jongen geringd- 204-03
Rdam, Waalhaven, Cellnex MediatorenMislukt3 --
Rijswijk, KlokkentorenMislukt- --
Sassenheim, St PancratiuskerkTerritorium- --
Zevenhuizen, EendrachtpolderTerritorium- --
Zoetermeer, GemeentehuisBroedpoging, jongen geringd- 423-02
Zoeterwoude, HeinekenTerritorium- --
Zwijndrecht, Heerema / OceancoBroedpoging met jongen- 2-
Zeeland - 2022 Status Legsel Jongen Legbegin
Goes, Cellnex MediatorenBroedpoging, jongen geringd3 316-03
Noord Brabant - 2022 Status Legsel Jongen Legbegin
Alphen NB, Sint-Willibrordus kerkBroedpoging, jongen geringd- 405-03
Dinteloord SuikerfabriekBroedpoging met jongen- 2-
Geertruidenberg, RWE AmercentraleBroedpoging met jongen5 4-
Geertruidenberg, RWE Amercentrale 9Broedpoging, jongen geringd- 220-03
Heijningen, BayardsBroedpoging met jongen- 2-
Loon op Zand, Cellnex MediatorenBroedpoging, jongen geringd4 411-03
Moerdijk, RWEBroedpoging met jongen- 2-
Moerdijk, Van OordBroedpoging met jongen4 417-03
Roosendaal, Cellnex MediatorenBroedpoging, jongen geringd4 411-03
Steenbergen, Sint-GummaruskerkBroedpoging, jongen geringd4 310-03
Waspik HSMBroedpoging, jongen geringd- 318-03

Met dank aan:
André De Baerdemaeker, Arend Lagrouw, Arend de Looff, Bart Vastenhouw, Bas Kessels, Ben Vink, Cees Lavooij, Coriena Segeren, Ed Langbroek, Edwin Brabander, Els Marijs, Ferry van Stralen, Fons Bongers, Garry Bakker, Guido Aijkens, Guido Keijl, Hans Donkers, Hans Potters, Hans v/d Langkruis, Harrie Timmermans, Hein Veraart, Jaco Kouwen, Joey Braat (SBB), Johan Quist, Joke de Roode, Joost van Wingerden, Karin van den Berg, Kiki Grit, Loek van der Lee, Marco Vriens, Maurice Schot, Menno Kuiper, Merijn Loeve, Monique de Vrijer (Vogelklas), NestkastLive, Patrick de Ridder, Remco van Leeuwen (Uniper), Rian Willemen (RWE), Rob Jansson, Ronald in't Veld, Samantha Koch, Sander Elzerman, Sander Thuis, Teun Schoemaker, Thea van Gogh, Wiecher Mandemaker, Wil Tamis, Wim van Yperen, Winfried v Meerendonk, Wouter Parent, Yvonne v/d Maat, de mensen van de "Vogelklas Karel Schot" en de terreineigenaren.



Op een zendmast lag, tussen de prooiresten, ook een DJI Drone (Foto: Peter van Geneijgen)
2022: Op een zendmast lag, tussen de prooiresten, ook een DJI Drone (Foto: Peter van Geneijgen)



Moeder CNJ van de Jacobuskerk
13 mei 2022: Moeder CNJ van de Jacobuskerk, Den Haag



De jonge man in Alphen a/d Rijn zat vooral naast de eieren als het zijn beurt was om te broeden
April 2022: De jonge man in Alphen a/d Rijn zat vooral NAAST de eieren als het zijn beurt was om te broeden



Alphen kreeg een nieuwe kast en cam's
17 december 2021: Alphen kreeg een nieuwe kast en cam's, toen we klaar waren schemerde het al



Waarneming.nl: Slechtvalken 2022