Resultaten van de roofvogel inventarisatie 2020
Dat 2020 een bijzonder jaar is staat buiten kijf. Voor wat betreft de roofvogels was het over het algemeen een goed broedseizoen: bij bijna alle soorten vonden we meer actieve territoria dan in 2019 en alle soorten hadden meer succesvolle broedpogingen. Gemiddeld werden er per geslaagd nest minder jongen groot maar onderaan de streep leverde 2020 meer jongen op dan vorig jaar.
Vogelgriep
Het venijn zat hem in de staart (van het jaar): ook de vogels kregen te maken met een dodelijk virus: H5N8. Deze dodelijke en zeer besmettelijke vorm van de vogelgriep eist vooral veel watervogel levens, maar ook roofvogels kunnen er dood aan gaan. De meeste roofvogels eten wel aas en raken zo besmet. Met name buizerds lijken ook gevoelig voor de griep te zijn. Er is echter ook al een slechtvalk in de vogelklas binnengekomen die de verschijnselen had.
17 november 2020: 3 jarige Buizerd met vogelgriep: de knikkende kop is een symptoom van de vogelgriep.
Deze buizerd met kleurringcode CV was met 8 waarnemingen onze meest teruggemelde buizerd, maar
hij heeft de vogelgriep dus helaas niet overleefd. Foto: Maarten Hotting (CC-BY-NC-ND)
Wat dit jaar vooral opvalt zijn de torenvalk cijfers. In de afgelopen 20 jaar waren er nog nooit zo veel succesvolle torenvalk broedpogingen. En met gemiddeld 4 jongen per geslaagd nest zitten de torenvalken dit jaar precies op het gemiddelde van de laatste 10 jaar (3,97).
7 juli 2020: Jonge torenvalk, donsresten zijn nog zichtbaar
Het aantal bezette/succesvolle nestkasten en het aantal jongen dat er dan gemiddeld per succesvol nest groot wordt wisselt bij de torenvalken jaarlijks soms aanzienlijk. Dit heeft ongetwijfeld te maken met fluctuaties in het voedselaanbod, het meest waarschijnlijk: veldmuizen.
In goede jaren komen we soms voorraadjes veldmuizen tegen in de nestkasten: in mindere jaren zien we meer resten van kleine vogels, voornamelijk jonge spreeuwen.
De laatste 10 jaren is de onderzoeksinspanning in “Oost” redelijk constant en dus zijn de jaren goed met elkaar te vergelijken. De aantallen vertonen al schommelend toch echt een stijgende lijn en het ziet ernaar uit dat het hier goed gaat met deze markante kleine roofvogel.
Torenvalk: succesvolle nesten 2011-2020 (Oostelijk deel van de Hoeksche Waard)
Ook de buizerd had een goed broedseizoen, alhoewel niet elk paartje erg efficiënt bezig was. Als je als roofvogel onderzoeker op een gegeven moment constateert dat er in een buizerdnest maar 1 ei ligt dan blijft het altijd gissen waarom er geen groter legsel is. Vanaf een bepaalde leeftijd de neemt de legselgrootte af: is dit dan misschien een oudere, “minder productieve”, buizerddame? Vind de buizerd de voedsel situatie ter plekke zo slecht dat er maar energie wordt gestopt in één jong ?
De camera van NestkastLive.nl bij een Hoeksche Waards buizerdnest legde dit jaar een andere reden vast: de broedafwisselingen tussen man en vrouw buizerd verliepen niet erg soepel en daardoor lag het ei elke keer toch wel enige tijd onbewaakt op het nest. Nabij wonende eksters waren alert en namen elke keer het pas gelegde nieuwe ei mee: ook eksters moeten eten. Pas bij het laatste ei, van wat dus eigenlijk een 4-legsel was, slaagde het buizerdpaar er in om het ei te behouden. Zo leverde het 4-legsel gelukkig toch nog één uitgevlogen jong op. Dit buizerdkoppel gebruikte deze nestlocatie voor het eerst.
De haviken deden het goed. Dit jaar was er voor het eerst ook een camera online bij een nest van een havik in de Hoeksche Waard. Een mooi inkijkje in het leven van deze, veel meer heimelijk levende, super roofvogel.
Zo konden we zien hoe het toch al grote nest opnieuw werd opgebouwd met een nieuwe hoge rand en eind maart 3 eieren werden gelegd en dat deze voornamelijk door moeders werden uitgebroed. Het mannetje en vrouwtje bleken goed te onderscheiden op uiterlijke kenmerken: het vrouwtje is namelijk veel meer bruin-grijs op de rug en heeft een duidelijk gebandeerde staart. Het mannetje is meer blauw-grijs en bij hem ontbrak de bandering op de staart. Alle 3 de eieren kwamen uit en we konden de jongen (1 mannetje en 2 vrouwtjes) zien eten, slapen, groeien en oefenen voor de eerste vlucht. Alle 3 de jongen vlogen half juni uit.
11 mei 2020: Havik dame op nest. Onder haar staart is een jong zichtbaar. Foto: NestkastLive.nl
Bruine kiekendieven worden door de roofvogelwerkgroep, ivm gebrek aan mankracht (m/v), helaas niet structureel geïnventariseerd. Gerard Ouweneel lanceerde het initiatief om het komende jaar de bruine kieken weer met de gehele vogelwerkgroep te inventariseren om zo een beter beeld te krijgen van het aantal territoria.
Daarbij zal men goed op moeten letten want ze broeden tegenwoordig steeds vaker in landbouw gewas (tarwe, luzerne: met risico van uitmaaien). Ook blijken ze soms te broeden in onooglijk kleine stukjes riet: Theo Leijdens ontdekte een succesvol broedgeval net naast de A29:
24 juli 2020: Jonge Bruine kiekendief langs de A29
Ook bij de slechtvalken viel er wel wat te beleven: namelijk 2 nieuwe territoria! Vanuit Dordrecht kwam er een paartje onze kant op en broedde succesvol (1 jong) in een hoogspanningsmast nabij ’s-Gravendeel. Dit paar deed eerder broedpogingen aan de andere kant van de A16.
En nabij de N217/A29 deed een nieuw paartje bestaande uit een volwassen Nederlandse man en een juveniele Belgische dame een halfslachtige poging. Daar werd ook waargenomen dat kraaien daadwerkelijk een nest verhuisden: takken weghalen uit de oude nestplek om ze op een andere uithoek van de hoogspanningsmast weer te gebruiken ! Dat alles uiteraard onder flink geruzie met de slechtvalken. Zowel de kraaien als de slechtvalken lukte het niet om jongen groot te brengen. De herkomst was af te leiden van de kleuren van de ringen, helaas konden van beide valken de ringen niet worden afgelezen.
De klassieke paren in oost en west broeden succesvol daar zijn respectievelijk 2 en 3 jongen uitgevlogen. Nabij de Haringvlietbrug werd een vrouw slechtvalk met broedvlek gevonden. Omdat verder alles OK was werd ze na één dag weer uit de Vogelklas “ontslagen”. Dit mocht niet baten: er zijn geen jongen uitgevlogen.
10 augustus 2020: Sperwerdame, verkeersslachtoffer
Op 10 augustus zag ik een jonge sperwerdame langs de weg zitten naast de Nedato in Oud-Beijerland.
Een roofvogel, en zeker een sperwer, die naast de weg zit voorspelt weinig goeds en inderdaad bleek bij onderzoek in de Vogelklas dat deze pechvogel een gebroken ellepijp had.
Net zoals bij onze onderarm, “spalkt” het spaakbeen (loopt parallel aan de ellepijp) op een natuurlijke wijze de breuk en na een maand herstellen in de Vogelklas kon deze jongedame half september weer de vrijheid in.
Met een ring natuurlijk.
De cijfers voor 2020:
Van niet alle nesten is precies bekend of ze zijn geslaagd of mislukt. Daardoor is het mogelijk dat er bijvoorbeeld 10 broedpogingen zijn met 5 geslaagde en 2 mislukte pogingen. Van de overige 3 broedpogingen is dus niet (met zekerheid) bekend hoe het is afgelopen.
Oost 2020 Actieve Territoria Succesvolle Paren Mislukt Aantal Jongen Gem. Aantal Jongen Jaar 2020 2019 2020 2019 2020 2019 2020 2019 2020 2019 Buizerd 58 59 41 40 9 8 90 85 2,2 2,1 Havik 12 8 9 7 2 1 21 19 2,3 2,7 Slechtvalk 4 2 2 2 0 0 3 5 1,5 2,5 Sperwer 6 3 2 2 0 1 6 9 3,0 4,5 Torenvalk 31 21 27 19 4 2 107 95 4,0 5,0 Buine Kiekendief 11 6 5 2 0 1 5 7 1,7 3,5 Boomvalk 4 4 2 1 0 0 3 2 1,5 - Totaal 126 103 88 73 15 13 235 222 - -
West 2020 Actieve Territoria Succesvolle Paren Mislukt Aantal Jongen Gem. Aantal Jongen Jaar 2020 2019 2020 2019 2020 2019 2020 2019 2020 2019 Buizerd 21 12 7 10 2 2 12 19 2,0 1,9 Havik 3 2 2 2 0 0 4 6 2,0 3,0 Slechtvalk 1 1 1 1 0 0 3 2 - - Sperwer 3 3 1 1 0 2 2 1 - - Torenvalk 10 7 9 7 0 0 35 33 3,9 4,7 Buine Kiekendief 5 4 1 1 0 0 4 3 - - Boomvalk - 1 - 0 - 0 - - - - Totaal 43 30 21 22 2 4 60 64 - -
Jaarlijks gaan de onderzoeksresultaten in de vorm van zgn. nestkaarten naar de WRN en SOVON. Dit jaar stonden er op die nestkaarten (inclusief de slechtvalknestkaarten) ruim 1900 waarnemingen (inclusief alle slechtvalk waarnemingen) en daarvoor wil ik de volgende personen weer hartelijk bedanken:
Adri de Groot (Vogeldagboek), Adrie Limburg, Agnes Boer, Agnes Gouw, Albert de Jong, André Stootman, André de Baerdmaeker, Anita Notenboom, Anita de Koning, Anton van Meurs (Ecoresult), Ard Lagrouw, Arie den Tuinder (BMP), Arjan de Heer, Bart Vastenhouw, Bas Verhoeven, Bas Zevenbergen, Ben Vink, Ben van Vliet, Bob Bayens, Claudia, Corrie Plaizier, Daan van der Groef, Dhr Den Hoed, Dirk Goudswaard, Dirk van Straalen, Ed Langbroek, Edwin Brabander, Els Marijs, Ferry van Stralen, Fons Bongers, Garry Bakker, Guido Aijkens, Guido Keijl, Han Benard, Hans Westerlaken, Hans v/d Langkruis, Hans van Eijk, Harrie Timmermans, Hendrik Baas, Jaap Schelling, Jacqueline Kok, Janneke van Kralingen, Jannie Bielderman, Janus Verkerk, Jeroen de Oude, Johan Quist, Joke Boerlage, Joost van Wingerden, Lenny Kleinjan, Leo Snellink, Leo Vermeer, Lisa van Gils, Marco Lodder, Marco Vriens, Marco van Velzen, Mark van der Zijden, Menno Kuiper, Michel Hitzerd, Monique de Vrijer (Vogelklas), NestkastLive, Nico Haanappel, Niels van Pelt, Patrick den Ridder, Remco Zielstra, Rian Willemen, Richard Flier, Rick van Pelt, Rini en Marian, Rob Jansson, Ronald in't Veld, Ruud Polderman, Ruud Wielinga, Samantha Koch, Sander Elzerman, Sander Thuis, Sjoerd Reinstra, Teun Schoemaker, Thea van Gogh, Theo Leijdens, Tycho Bouwmeester, Wilson Westdijk, Winfried van Meerendonk, Yvonne v/d Maat, de mensen van de "Vogelklas Karel Schot" en de terreineigenaren.
8 februari 2020:
8 februari 2020: Mevrouw havik is aan het verbouwen
Met grote blijdschap geven wij kennis van het nieuwe cameraproject:
de HavikCam.
Er wordt door man en vrouw havik al druk gebouwd, sterker nog: bij het plaatsen van de camera op 19 januari lagen er al een paar nieuwe takjes op het nest.
Ondertussen zijn het er meer dan een paar en en worden er ook dikkere takken aangesleept.
1 februari 2020:
1 februari 2020: Weerzien met Buizerd MH
Aflezen van kleurringen valt vaak niet mee omdat de vogel in kwestie met z'n verenpak helemaal over de ring heen zakt. Geduld is dan een schone zaak...
Niet vandaag ! Buizerd MH is hier zo vriendelijk de ring goed in beeld te tonen.
Deze buizerd ontmoette ik aan de zuidkant van de Binnenmaas, nog geen 2 km van de plek waar hij vorig jaar als nestjong was geringd.
Foto genomen met telefoon door een telescoop.
